در فاصله میان نمایش نامه و متن

نشست نقد و بررسی نمایش "مجلس قربانی سنمار" دوشنبه، دوم اردیبهشت ماه سال جاری توسط کانون ملی منتقدان تئاتر ایران با حضور " مهدی نصیری"، "امید طاهری"، عوامل گروه و جمعی از تماشاگران پس از دیدن نمایش و در یادبود استاد مهرداد ابروان برگزار شد.

امید طاهری در ابتدای جلسه گفت: برای من تماشای این نمایش تعجب‌آور نبود چون سالها در تئاتر شهرستان بودم و میدانم که ارتفاع یک تئاتری که از شهرستان آمده یا آنجا تولید شده چقدر رفیع و بلند است چون شاهد زحمات و فعالیت‌هایشان بودم. این دوستان از کسانی که مدعی حرفه ای بودن هستند جلوتر رفته و شناخت وسیعی از تئاتر دارند.

نمایش دارای ریتم، طراحی، بازی و انرژی های خوبی است. کسی مثل سنمار که برای ساختن بنایی آمده ولی از دو جهت مورد هجوم قرار می‌گیرد، ابتدا از طرف شاه که با خودخواهی و غرور خود مانع او می‌شود و از طرف دیگر؛ مردمی که بالای جسدش ایستادند و می‌گویند که این چرا افتاده است؟ و به خود جواب می‌دهند چون چیزی ساخته است و به این حال و روز افتاده، پس ما نسازیم و یا اگر می‌سازیم کوتاه بسازیم تا با این مشکل مواجه نشویم. این مسئله دقیقاً نمودی از مردم زمانه‌ی ما است که بسیاری از اتفاقات را شاهد هستند اتفاقاتی سرد و سخت ولی هیچ کاری نمی کنند و تنها می ترسند و این ترس ها است که همیشه با مردم وجود دارد و این ترس ها هست که آنها را خوار و ذلیل کرده است.

سپس مهدی نصیری افزود: کار کردن نمایشنامه‌ای از بهرام بیضایی با زبان و ساختار دشواری که دارد بسیار جسارت میخواهد و از این بابت کار این گروه جای تقدیر دارد. این کار و شیوه اجرایی و نگاه کارگردان به نمایشنامه اسیر ویژگی‌های زبانی ساختاری و زمانی شده و تبدیل به کاری با طراوت و شاداب شد که اندیشه نهفته در نمایشنامه را به درستی نشان می‌دهد تا مخاطب آن را بپذیرد و این مسئله کار بسیار سختی است که این گروه از پس آن برآمد.

مهدی نصیری در ادامه صحبت هایش نمایشنامه بهرام بیضایی را با نمایشنامه "دشمن مردم" مقایسه کرد: سنمار به بهرام بیضایی و دکتر استوکمان به ایبسن خیلی نزدیک است. البته با این تفاوت که این نمایش خیلی ایرانی است. این دو داستان قرابت و نزدیکی بسیار زیبایی دارند و مسیری که طی می کند هر دو شبیه یکدیگر است. در هر دو نمایش مسئله نخبه کشی در ژرف ساخت رویین برجسته است.

نصیری گفت:  رویکردهای متفاوتی هم چون رویکرد اجتماعی، نگاه فرهنگی و رویکرد سیاسی که چند رویکرد متفاوت هستند در نمایش به خوبی دیده می‌شود. آنچه مهم است اینکه کارگردان در تحلیل اش نمایشنامه به خوبی توانسته یک زاویه دید مشخص را پررنگ کند و رویکرد خوبی نسبت به آن داشته باشد.

امید طاهری هم به توانایی کارگردان در تحلیل نمایشنامه اشاره کرد و گفت: ویژگی کارگردانی این اثر نسبت به کارگردانی که، اثر دیگری را برای کار انتخاب می‌کند این است که؛ در مسیر و جریان تبدیل کردن نمایش‌نامه به متن کارگردان و گروه اجرای آن نقش پررنگ و موثری را ایفا کردند. در واقع ردپای یک نگرش هنری در این میانه مشاهده می شود. کارگردان با توانایی خود توانسته بخش‌هایی از اجرا را انتخاب کند که به راحتی جان مایه اثر را نشان می‌دهد و البته نکته قابل توجه دیگر، حفظ تدبیر زمانی اثر است که در کار دیده می‌شود و این توانایی کارگردان و ویژگی خوب کار است. من نقش کارگردان و گروه اجرایی را در مسیر تبدیل نمایشنامه به متن بسیار پررنگ می بینم.

وی افزود: انتخاب جنس بازی های فیزیکال البته با متنی که بن مایه بسیار استوار دارد بی‌ربط به مضمون نمایش‌نامه و وضعیت سنمار نیست.

در انتهای جلسه مهدی نصیری گفت: گاه، لذت بر اساس طرح معما و غافلگیری در داستان ایجاد می شود. گاهی اوقات مخاطب با داستان همراه می‌شود و با شخصیت‌ها هم‌ذات پنداری می‌کند یا حتی اینکه مخاطب نمایش با غافل‌گیری ها از نمایش لذت می‌برند. اما لذت کشف معنا هم برای مخاطب لذتبخش است.
البته علاوه بر موارد قبل ویژگی دیگری که مخاطب بتواند از طریق آن در نمایش لذت ببرد، تصویرسازی است که توسط بازیگران، حرکات بدن، موسیقی، صداها، نور و موارد دیگر بوجود می‌آید. این شیوه بسیار خوبی برای اجرای این متن و هدفی است که می خواهد این متن را در لحظه دگرگون اجرا کند.