در مذمت دروغ

نمایش "دشمن خدا" نوشته و کار عماد رجبلو، عنوان اثری است که بعد از حضور در بیست و پنجمین جشنواره تئاتر سوره، در پلاتوی اجرای مجموعه تئاتر شهر به روی صحنه رفت. نمایشی با موضوع مذمت دروغ که از دو بخش تشکیل شده است.  بخش اول مربوط به دو دختر دانش آموز است که به خاطر یک خطا به دفتر مدرسه اظهار شده‌اند و توسط ناظم مورد سوال و جواب قرار می‌گیرند و هر یک دیگری را به دروغ متهم می‌کند و سعی می‌کنند واقعیت را پنهان کنند و بخش دوم مربوط به دو سرباز است که آن‌ها نیز به خاطر مسئله‌ای با هم درگیر شده‌اند و بعد از ضرب و شتم حالا توسط ارشد پادگان خواسته شده‌اند تا دلیل این کار و مقصر اصلی مشخص شود.

در هر دو قسمت بازیگران رو بروی تماشاگران ایستاده‌اند و به شخصی که در میان تماشاگران نشسته است و مخاطب صدای او را می‌شنود، پاسخ می‌دهند. در این ایده و شکل اجرایی  بازیگران نقش مهمی دارند و آن‌ها هستند که می‌توانند اجرا را جذاب کنند که خوشبختانه در این نمایش بازیگران، حضوری خوب و موثر دارند و باید یکی از نقاط قوت این اثر را بازیگران آن دانست که به خوبی مسئولیت خود را انجام داده‌اند. خصوصا بازیگران نوجوان این نمایش ( ملیکا البرزی و مارال سینه سپهر) حضوری بسیار جذاب بر صحنه داشتند که نشان دهنده استعداد خوب این بازیگران نوجوان است و البته همان طور که اشاره شد در اپیزود مربوط به سربازان نیز بازیگران حضوری موفق داشتند. از این رو و در انتخاب و هدایت بازیگران، کارگردان نمایش امتیاز خوبی کسب می‌کند ولی مهمترین ضعف این نمایش، استفاده از یک ایده تکراری برای نویسندگی و کارگردانی آن است. ساختار نمایشنامه و شکل و ایده‌ی اجرا دقیقا همان است که امیررضا کوهستانی در نمایش "شنیدن" از آن استفاده کرده است. در نمایش کوهستانی دو دانشجوی دختر به دفتر خوابگاه اظهار شده اند تا در خصوص موضوعی به ارشد خوابگاه پاسخ دهند و .... از این رو نمی‌توان به نویسنده و کارگردان نمایش "دشمن خدا" و در خلاقیت، امتیازی مناسبی داد هرچند در پرداخت این ایده تفاوت‌هایی وجود دارد و امتیاز مثبت آن این است که از این ایده تکراری، به خوبی استفاده شده و در اجرا و پرداخت آن خروجی قابل قبولی ارائه کرده است.

طراحی صحنه نمایش نیز ساده است. بخشی از کف صحنه که با نور از بقیه صحنه منفک شده است با خاک اره پوشیده شد و بازی‌ها درون این محیط بسته انجام می شود  و در نهایت سیب هایی در صحنه رها می‌شود که همه‌ی بازیگران را – که در رورانس مشغول خوردن سیب هستند- احاطه می کند. طراحی یک محیط بسته و در نهایت حضور سیب ها ایده خوبی است و بازی آخری که با خورن سیب ها انجام  می شود ذهن را به یاد گناه نخست و رانده شدن انسان از بهشت می اندازد و در شکلی تمثیلی حالا این انسان زمینی در محاصره گناه و دروغ است. دروغی که بزرگترین گناه در نزد خداوند است و ما از دروغ گو به عنوان دشمن خدا یاد می‌کنیم. ولی وجود خاک اره و یا هر متریالی از این دست مناسب نیست چون با هر حرکت در روی صحنه گرد و غبار آن بلند شده و می تواند باعث آزار مخاطب و حتی خود بازیگران شود  و هیچ کارکرد زیبایی شناسی و یا معنایی هم ندارد از این رو کارگردان می توانست این محیط بسته را با رنگ و یا هر شکل دیگری ایجاد کند. طراحی لباس نکته خاصی ندارد و البته نیاز هم به کار ویژه ای نبوده است و استفاده از لباس های فرم مدرسه و سربازی انتخاب ساده و درستی است.  طراحی پوستر نمایش نیز ایده ای ساده و البته جذاب دارد. یک نقاشی کودکانه و ساده که دو بخش دارد. یک طرف همه چیز رنگی و سر زنده است و طرف دیگر ابرهای سیاه و درختان خشک و یک زندگی مرده و رو به زوال را نشان می دهد. این همان انتخاب ماست که در زندگی با گفتن دروغ، هم چیز را از بین ببریم و یا با صداقت و راست گویی، آرامش و زیبایی را نصیب خود کنیم و زندگی سالم را برای خود و اطرافیانمان به تصویر بکشیم.

در مجموع باید گفت نمایش "دشمن خدا" نمایشی ساده، صادق و زیباست که مخاطب را به خوبی با خود همراه می کند و به سادگی مسئله ای مهم در زندگی ما را که هر روز با آن طرف هستیم به تصویر می کشد. برای این کارگردان جوان و گروه خوبش آرزوی موفقیت دارم.

 

سید جواد روشن ( عضو کانون ملی منتقدان تئاتر ایران)