رمز کامیابی

درباره‌ی نمایش «کافه کات» نوشته و کار حسین کیانی 

رمز کامیابی

رضا آشفته - اگر بنابر نقد و نظرهای مختلف که سال گذشته نمایش پروین کار حسین کیانی را ضعیف‌ترین کارش ارزیابی کرده اند؛ باید بگوییم که نمایش کافه کات یک خیزش دوباره در میان آثار اوست که می تواند سختگیرین مخاطبان تئاتر را راَضی نگه دارد.

حسین کیانی در سالهای اخیر برداشتها و اقتباس های مستقلی را از میان آثار معروف جهانی انجام داده که می توان به چشم به راه میرغضب بر اساس در انتظارگودوی ساموئل بکت یا مشروطه بانو بر اساس خانه عروسک هنریک ایبسن اشاره کرد. او این بار به نظر می رسد نمایشنامه کافه کات را بر پایه تاثیر گرفتن از نمایشنامه های اتاق ورونیکا نوشته آیرا لوین، و صدر صد نوشته مارکس لید و حتی فیلم بازی دیوید فینچر نوشته باشد. به هر روی؛ کیانی از هنه اینها گذر کرده و توانسته متن مستقلی را خلق کند که به لحاظ سبکی چیزی مابین تئاتر وحشت‌، رئالیسم جادویی و اکسپرسیونیسم بیافریند و این خود نگره متفاوتی است که ارزشمندی متن را به شکل ویژه تری بر ما آشکار می کند چون در آن جغرافیا و اجتماع ایرانی کاملا لحاظ شده است. سه زن که مورد تعرض مرد کافه دار واقع شده اند، یکی بجه اش را سقط کرده، یکی نمی خواهد سقط کند و آنها توسط زن سوم تحریک می شوند مرد را بکشند و انگار او را کشته اند و در سه چمدان لاشه درشتش را قسمت کرده‌اند اما در ادامه در می یابیم که مرد از نقشه زنان بو برده و به کمگ‌ عمو حیدر و شیرین همسرش که در کافه کار می کنند این سه زن گارسون کشته و در سه چمدان قرار می گیرند که... در انتها این زنان هستند که مرد را به سزای اعمالش می رسانند و این رفت و برگشت و پرداختن به عوالم ارواح کار را دچار وحشت و پیچیدگی می کند و همسان با جهان پسامدرن همه چیز به طرز نسبی و با تداخل احتمالات قتل به پایان می رسد و به لحاظ ژانریک آنچه می بینیم چیزی بین تراژدی و اثر جنایی و معمایی است و این پیچ و خم ها اثر را جداب می کند اما در زمان قتل زنان روال آن لو می رود و باید با افت وخیز بیشتری نوشته و در بازی ها پرداخت می شد. زیرا که اگر تا اینجا این بازی رفت و برگشت خطرآفرین و دلهره آور است باید پس از این نیز چنین روالی قاعده بازی شود که یکدم از این دگرگونی ها دور نشویم. به هر روی کیانی در ژانری متفاوت و ودرواقع مدرن تر نسبت به دیگر متون و اجراهایش دارد کار می کند و َضمن یادآوری نوآوری اش و تولیدات جدیدش این حرکت خود بیانگر یک اتفاق بایسته در تئاتر است که از یک هنرمند خلاق و پیشرو انتظار می‌رود چنین باشد. 

کافه کات از منظر اجتماعی منطبق با رویدادهای معاصر است و این گونه واکاوی شرایط برهم ریخته روانی و اجتماعی دلالت بر همان مسیری می کند که پیش از اینها نیز کیانی منطبق بر آن گار کرده و اکنون با حال و هوای تکنیکی نوتری همین شیوه را تعریف و شناسا می گرداند.

حسین کیانی پیش از این در نمایش ناتورئالیستی و اجتماعی روز عقیم، مسائل زنان بی پناه را در شهرنو مطرح کرده بود و حالا این داستان را به ‌شکل دیگری دارد مطرح می کند که در دو حالت نیز دردناک و در واقع بسیار باورپذیر است چون در جهان بی پناهی- حتی هر ناممکنی ممکن تر خواهد شد و این همان رمز کامیابی کیانی است گه در ارائه واقعیت های تلخ پیرامونی آش مکاشفه گر است‌...

رضا آشفته (عضو کانون ملی منتقدان تئاتر ایران)