عاشقانه ای در میدان جنگ

نمای«نذار این خواب تعبیر بشه»، اثر بی تکلفی است که با اتکا به نمایشنامه ای عاری از شعارزدگی پیرامون موضوع، بازیهایی روان و باورپذیر، دکوری کاربردی و کارگردانی درست مهدی نصیری، این روزها در سالن سایه مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفته است.

جنگ، پدیده منحوسی است که محصول زیست انسانهاست. کژ اندیشی ها و کژ کرداری های آدمی، حاصلی جز جنگ و تباهی ندارد. جنگ هرگز چیز مقدسی نبوده و همواره در طول تاریخ جز نابودی و ویرانی، اثری بر جای نگذاشته.

دفاع از خانه و کاشانه و میهن، در برابر تجاوز و زورگویی اما امری دیگر است. ماهیتی دیگر دارد و جز از انسانهای کمال یافته و متعالی ساخته نیست. این کمال و تعالی درست در لحظه ای شکل می گیرد که فرد پا در مسیری می گذارد که ممکن است بازگشتی نداشته باشد.

«نذار این خواب تعبیر بشه»، هر دو سوی این کارزار را می نگرد. هم جنگ را به عنوان یک عامل جدایی و نابودگر روابط انسانی و هم دفاع از کیان را به عنوان یک شهامت و از خودگذشتگی مقدس.

مردهای این نمایش اگر رخت جنگ بر تن نداشتند، به چیزی جز زندگی نمی اندیشیدند. روحیه مبارز آنها محصول شرایط زمانه است. محصول حضور دشمنی است که پا در خاکشان گذاشته. آنها سوپرمن نیستند و از ازل رزمنده و جان برکف آفریده نشدند. پیش از این مشغول زندگی خود بودند. مشغول مراودات روزمره خود بودند. و همچنان نیز از لقمه زدن میرزاقاسمی و کتلت کیف می کنند. از باردار شدن گاوشان شعف می کنند. آنها آدمهایی هستند از جنس همین مردمی که روزمره پیرامون خویش می بینیم. آدمهایی که اکنون بر سر حفظ کیان خویش تصمیم به رفتن گرفته اند و همین امر، به شکلی واقعی و ملموس، بزرگشان می کند. بی آنکه در بزرگداشتشان نیازی به سر دادن شعر و شعار باشد.

سه مرد و سه زن این نمایش، دو سوی زمان و مکان ملاقاتشان باقی می مانند. هر دو گروه چیزی را از دست می دهند. زنان، مردانشان را و مردان دلفریبی و حریم امن خانواده شان را. اما هر دو گروه چیز دیگری را به دست می آورند. زنان امنیت و زندگی شان را و مردان آرامش خاطرشان را. این معامله، همان امر مقدسی است که تقدسش از حریم عشق زاده می شود و صرفا در ساحت زمینی قابل درک نیست.

نقطه قوت نمایشنامه مهدی نصیری، همین دوری از مولفه های معمول تئاتر مقاوت است. در این نمایش به جای گلوله و تفنگ و خون، قاشق و سیگار و خودکار بین افراد جابجا می شود. چیزهای معمولی که به فراخور حال و روز افراد نمایش انتخاب شده و برآمده از روزمرگی های زندگی آنهاست. حضور زنان در نقطه عزیمت مردان به میدان مبارزه، زندگی را تا سرحد جنگ پیش می آورد و جوشش این رابطه های زیست مدارانه، تاکید می گذارد بر دوری نهاد این آدمها از خوی جنگ ستیزی و خروش عالی ترین روحیات انسانی آنها به حفظ آب و خاک خویش.

ردیفهای نیمکتی که در پرسپکتیو صحنه از ما دور می شود و درهم تنیدگی روایت زیستی سه زوج حاضر در صحنه، تمهید مناسبی است در کارگردانی که بدان واسطه هم بر جذابیت اجرا می افزاید و هم از محتوای اثر و تاکید بر عمومیت یافتن این قصه در پرسپکتیو بزرگتری به نام جامعه نشات می گیرد.

اما آنچه بیش از همه در اجرای این اثر باعث همراهی مخاطب می شود، علاوه بر دیالوگ نویسی خوب همراه با طنزی لطیف برای کاراکترها، بازی روان و باورپذیر بازیگران اثر است. بازیهای درست این نمایش خصوصا در مورد فریبا امینیان، بهروز پناهنده، ترانه کوهستانی و رضا جوشنی کاملا در خدمت محتوای مورد نظر نویسنده و کارگردان است. بازیهایی به دور از اغراق و با میزان انرژی متناسب جهت ایجاد اتمسفر مورد نظر کارگردان و همچنین بهره گیری به جا و مناسب از لهجه مشهدی و گیلکی، از نکات جذاب در حوزه بازیگری این نمایش است.

در مجموع نمایش «نذار این خواب تعبیر بشه» مرزهای عشق و ایثار را در هم می آمیزد و در این آمیزش انسان کنش مند در برابر عشق و وطن را در بستری خالی از شعارزدگی، بی آنکه از سوی اثر بیان شود، تنها در قضاوت مخاطبان خود، به موجودی قابل احترام تعالی می بخشد. در این میان از ایثار زنانه ای که عشق را تا سرحد جنگ می کشاند و خلاء مرد خویش را در رنج چشم های بدرقه گر و منتظر، تحمل می کند نیز غافل نمی ماند.